EXPERTISEBLOG: Vrijheid van commerciële meningsuiting voor ondernemers in Nederland is minder geworden

In de afgelopen weken heb ik een aantal keer de zgn. #SylvanaSimonsLezing mogen uitspreken.

De bottomline van deze lezing?

• De vrijheid van commerciële meningsuiting voor ondernemers in Nederland wordt steeds beperkter...

Het is de (verrassende?) conclusie die we helaas moeten trekken. Ondernemers kiezen er steeds bewuster voor om in al hun reclame- en communicatie-uitingen voorzichtiger te zijn met het verspreiden van hun boodschap.

Het behalen van omzet of meer verkoop of het bereiken van een structurele positieve profilering vormen de belangrijkste redenen voor die keuze.

• Nee, ze kiezen niet voor minder profilering maar heikele thema's worden bewust vermeden. Dan maar even geen profilering.

Een van de genoemde lezingen gaf ik op de Hogeschool van Utrecht, aan een gehoor van studenten communicatie. Dus, toekomstige marketing- en communicatieadviseurs.

Ik legde hen een aantal vragen voor, die ik eerder ook aan ondernemers had voorgelegd. De antwoorden op deze vragen leverden bij alle bijeenkomsten waar ik de #SylvanaSimonsLezing uitsprak, tot heftige (lees: zéér interessante) discussies.

DE VRAGEN:

1. Stel nu eens dat DION GRAUS, nu Tweede Kamerlid van de PVV, bij uw organisatie zou solliciteren op een openstaande vacature in de verkoop. Dus, dat de heer Graus een zichtbare functie binnen uw organisatie krijgt.
   Wat is uw advies?
   Neemt u hem aan?
    
2. Stel nu eens dat JESSE KLAVER, nu Tweede Kamerlid van GroenLinks, bij uw organisatie zou solliciteren op een openstaande vacature in de verkoop. Dus, dat de heer Klaver een zichtbare functie binnen uw organisatie krijgt.
   Wat is uw advies?
   Neemt u hem aan?
    
3. Wat adviseert u een bedrijf dat met de volgende vraag komt:
   'Wij organiseren binnenkort het Sinterklaasfeest voor onze medewerkers én hun kinderen. Natuurlijk komt Sinterklaas met zijn Zwarte Pieten. Is het verstandig dat we foto's van dit feestje op Social Media verspreiden om te laten zien dat we een gezellige middag hebben gehad?"
    
4. Wat adviseert u een bedrijf waar het vijfde directielid wordt aangesteld? Het is een man.
   En, de andere directieleden zijn ook allemaal man. Wat de organisatie betreft gewoon toeval: het waren gewoon de beste kandidaten. Maar hoe open bent u in de communicatie hierover? Verspreidt u een foto van de vijf manlijke directieleden met het risico dat heel Nederland over u en uw organisatie heen valt omdat er (schijnbaar / blijkbaar) voor vrouwen aan de top geen plaats is?
    
5. Stel; u bent een keukenverkoper. Zou u op het Mercatorplein in Amsterdam-West een groot billboard plaatsen met een foto van een homostel dat in een prachtige nieuwe keuken staat te koken?
    
6. Wat adviseert u een bedrijf waarvan enkele medewerkers, die bij u in de verkoop werken en daardoor dus zichtbaar zijn, op hun eigen Facebookaccount vaak schelden op politici. Moeten we deze medewerkers daar op aanspreken?
    
7. Kan een ondernemer of een directeur van een bedrijf het zich in zijn eigen privétijd veroorloven duidelijk stelling te nemen over maatschappelijke kwesties? Kan een ondernemer op Social Media hardop zijn voorkeur uitspreken voor een politieke partij?
   Is dat handig?

Wat de sluitende antwoorden zijn op bovenstaande vragen, weet niemand.

Ik ook niet. Er valt voor alle mogelijke antwoorden nl. veel te zeggen.

Maar feit is wel dat de antwoorden - wat deze ook mogen zijn - per definitie gevoelig liggen en dat elke ondernemer, elk bedrijf, zich anno 2017 zéér bewust moet zijn van de consequenties van de keuzes die kunnen worden gemaakt. Voordat u het weet, kan de hele organisatie onder vuur komen te liggen.

Of, zoals een van de studenten op de Hogeschool in Utrecht zijn visie verwoordde ten aanzien van vraag 1 en 2:

"Ik zou adviseren om noch Dion Graus noch Jesse Klaver aan te nemen. Dat is slecht voor de profilering van het bedrijf. Klanten die op GroenLinks stemmen zullen nooit zaken willen doen met de heer Graus en PVV-stemmers zullen niet eens de beursstand oplopen als ze daar Jesse Klaver als verkoper zouden zien staan. Je kunt beter een onbekend iemand aannemen; dat is beter voor je omzet."

ZWARTE PIET?
Een andere student zou het bedrijf, dat een Sinterklaasfeest voor de medewerkers en hun kinderen wilde organiseren, absoluut adviseren om helemaal geen foto's van het feest op Social Media te verspreiden.

"Je kunt je op Social Media geen discussie veroorloven over Zwarte Piet. Je kunt je beter stil houden. Voordat je het weet, word je geboycot. Ja, inderdaad: de vrijheid van commerciële meningsuiting is daarmee beperkt."

Op de tegenvraag of het niet nuttig is - met het oog op arbeidsmarktcommunicatie - om juist wel de foto's met Zwarte Piet te laten zien, antwoordden zowel studenten als ondernemers, dat je beter geen risico kunt nemen.

"Je kunt met het oog op arbeidsmarktcommunicatie ook andere dingen laten zien die je voor je werknemers organiseert, waaruit blijkt dat je een goed werkgever bent."

OPINIEMARKETING

De ingewikkelde vraagstukken, zoals hierboven beschreven, zijn allemaal onderdeel van een nieuw fenomeen waar bedrijven zich beter en vaker mee moeten bezighouden.

We noemen dit opiniemarketing.

Bent u als organisatie, als bedrijf, als ondernemer in staat om de keuze(s) die u maakt te verdedigen als de consequenties anders uitpakken. En, bent u in staat om de consequenties van elke marketingkeuze daadwerkelijk in te schatten?

Dus, u plaatst een billboard op het Mercatorplein in Amsterdam en op dit billboard staat een kokend homostel in een nieuwbouwkeuken. Gevolg? De hele Marokkaans-Nederlandse gemeenschap valt over u heen. Het kán veel negatieve reclame opleveren.

Of durft u de confrontatie wel aan te gaan?

TIPS

1. Elke ondernemer die bezig is met marketing en communicatie, dient zich bewust te zijn van de maatschappelijke thema's en discussies die er spelen. En, in hoeverre deze van invloed kunnen zijn op de eigen keuzes. Kortom, volg het nieuws! Begrijp de dwarsverbanden in de wereld.
    
2. Betrek de afdeling Human Resources in uw communicatie- en arbeidsmarktcommunicatiebeleid. Kunt u een protocol opstellen met wat u redelijkerwijze mag verwachten van uw medewerkers hoe ze zich buiten werktijd op Social Media gedragen? Zeker voor die medewerkers die een zichtbare en representatieve functie binnen uw organisatie hebben.
    
3. Als uw een keuze maakt in de eigen profilering: hoe goed kunt u die dan met argumenten blijven onderbouwen als er toch 'gedoe' ontstaat. Hoe stevig bent u in uw eigen opinie?

WAT VINDT U?
Ik ben benieuwd naar uw visie op opiniemarketing en welke keuzes u zou maken op de genoemde vragen eerder in dit blog.

Graag hoor ik van u. Dat kan via het CONTACT-formulier. Als ik van u een reactie mag ontvangen op dit blog, dan 'beloon' ik u met veel plezier met een voucher om eens een keer geheel kosteloos deel te nemen aan een debattraining bij Dé Nederlandse Debatclub in Amsterdam. Juist ook om uw opinievorming en opiniemarketing te versterken. Deze club heb ik samen met een compagnon ruim drie jaar geleden opgezet.

Bedankt voor uw tijd!

Met vriendelijke en vrolijke groet,

Jerry Helmers
Sr. Communicatieadviseur (wie ben ik?)
CEO Crown Media Group (wie zijn wij?)